Otto Spijkers
Summary – The Netherlands’ and the United Nations’ Legal Responsibility for Srebrenica before the Dutch Courts
This note provides some introductory remarks to two judicial cases
decided by The Hague District Court and The Hague Court of Appeals,
between The Netherlands (respondent) and the survivors and/or the
relatives of the victims of the genocide in Srebrenica (i.e. Mustafić,
Nuhanović and a Foundation called ‘Mothers of Srebrenica’). The cases
in question dealt with the legal responsibility of The Netherlands and
the United Nations for the conduct of ‘Dutchbat’ during the fall of the
Bosnian city. Dutchbat was part of the United Nations Protection Force
(UNPROFOR) – a peacekeeping force active in the former Yugoslavia
during the civil war of the 1990’s. The rulings examined in this case
note focus on the immunity of the United Nations from domestic
jurisdiction, and the principle of (dual) attribution. While the former was
not questioned by the Dutch judges, the latter was assessed differently
by the two courts. The District Court ruled out the possibility of dual
attribution and imputed the conduct of Dutchbat solely to the UN.
Conversely, the Court of Appeals overturned this rationale and instead
upheld the principle of dual attribution as well as the responsibility of the
Dutch government for the death of the plaintiffs’ relatives. Both courts
made extensive use of the work of the International Law Commission,
relying heavily on the ILC’s Articles on the Responsibility of States
for Internationally Wrongful Acts, and the ILC’s Draft Articles on the
Responsibility of International Organizations.
Résumé – La responsabilité juridique des Nations Unies et des Pays-Bas pour Srebrenica devant les juridictions néerlandaises
Cette note expose certaines des remarques introductives à deux affaires
judiciaires qui ont eu lieu devant le Tribunal du district et la Cour
d’Appel de La Haye, entre les Pays-Bas (l’intimé) et les survivant ou les
proches des victimes du génocide de Srebrenica (par exemple Mustafić,
Nuhanović et la fondation « Mères de Srebrenica ». Les affaires en
question avaient trait à la responsabilité juridique des Pays-Bas et des
Nations Unies dans la conduite du « Dutchbat » au cours de la chute
de la ville bosniaque. Dutchbat faisait partie de la Force de Protection
des Nations Unies (FORPRONU) – une force active de maintien de la
paix en Ex-Yougoslavie pendant la guerre civile des années 1990. Les
décisions examinées dans cette affaire démontrent un accent mis sur
l’immunité des Nations Unies face aux juridictions nationales, ainsi
que le principe de l’attribution (double). Alors que ce premier point
n’a pas été examiné par les juges néerlandais, ce dernier a été évalué
différemment par les deux juridictions. Le tribunal du district a écarté la
possibilité de la double attribution et a imputé la conduite du Dutchbat
aux Nations Unies seules. A l’inverse, la Cour d’Appel a infirmé cette
logique en confirmant le principe de l’attribution double ainsi que la
responsabilité du Gouvernement néerlandais pour la mort des proches
des requérants. Les deux juridictions ont largement utilisé les travaux
de la Commission du Droit International, en se fondant fortement sur
les Articles de la Commission sur la responsabilité des Etats pour fait
internationalement illicite et le projet d’articles sur la responsabilité
des Organisations Internationales.
Samenvatting – De juridische verantwoordelijkheid van Nederland en de Verenigde Naties voor Srebrenica voor de Nederlandse rechterlijke instanties
Dit artikel beschrijft een aantal juridische procedures voor de Rechtbank
en het Gerechtshof van ‘s-Gravenhage, tussen Nederland (verweerder)
en de overlevenden en/of de nabestaanden van de slachtoffers van de
genocide in Srebrenica (Mustafic, Nuhanovic en een stichting genaamd
‘Mothers of Srebrenica’). De zaken betroffen de aansprakelijkheid
van Nederland en de Verenigde Naties voor het gedrag van ‘Dutchbat’
tijdens de val van Srebrenica. Dutchbat was onderdeel van de United
Nations Protection Force (UNPROFOR) - een vredesmacht actief
in het voormalige Joegoslavië tijdens de burgeroorlog van de jaren
1990. De Haagse rechters spreken zich uit over de immuniteit van de
Verenigde Naties voor de Nederlandse rechtsmacht, en het beginsel van
toerekening, oftewel attributie. Dit laatste beginsel werd verschillend
beoordeeld en toegepast door rechtbank en hof. De rechtbank sloot de
mogelijkheid van toerekening aan zowel de VN als Nederland uit en
rekende het gedrag van Dutchbat alleen aan de Verenigde Naties toe. Het
Gerechtshof daarentegen aanvaardde de mogelijkheid van toerekening
van de handelingen van VN vredessoldaten aan zowel de Verenigde
Naties als Nederland. Beide Haagse rechters hebben uitgebreid
gebruik gemaakt van het werk van de Commissie voor Internationaal
Recht van de Verenigde Naties, in het bijzonder de artikelen inzake
de aansprakelijkheid van Staten en internationale organisaties voor
internationaal onrechtmatige handelingen.
Zusammenfassung – Die rechtliche Verantwortlichkeit der Niederlande und der Vereinten Nationen für Srebrenica vor niederländischen Gerichten
Der vorliegende Beitrag liefert einführende Anmerkungen zu
Verfahren vor niederländischen Gerichten zwischen den Niederlanden
(Beklagte) und den Überlebenden und/oder Verwandten der Opfer des
Völkermords von Srebrenica (Mustafić, Nuhanović und die „Mütter von
Srebrenica“). Diese Verfahren betrafen die rechtliche Verantwortlichkeit
der Niederlande und der Vereinten Nationen für das Verhalten von
„Dutchbat“ während des Falles der bosnischen Stadt. Dutchbat war
Teil der Schutztruppe der Vereinten Nationen (UNPROFOR), der
während des Bürgerkriegs im früheren Jugoslawien eingesetzten
Blauhelme. Der Schwerpunkt der untersuchten Entscheidungen betraf
die Immunität der Vereinten Nationen gegenüber einer nationalen
Gerichtsbarkeit sowie Fragen der Zurechnung. Während erstere
von den niederländischen Richtern nicht in Frage gestellt wurde,
wurde letzteres von den beiden Gerichten unterschiedlich behandelt.
Das erstinstanzliche Gericht schloss die Möglichkeit einer dualen
Zurechnung aus und rechnete das Verhalten von Dutchbat allein den
Vereinten Nationen zu. Das Gericht zweiter Instanz folgte dem nicht
und bestätigte im Gegenzug sowohl das Prinzip der dualen Zurechnung
als auch die Verantwortung der niederländischen Regierung für den
Tod der Verwandten der Kläger. Beide Gerichte zogen in erheblichem
Maße die Arbeiten der UN-Völkerrechtskommission heran und stellten
maßgeblich auf die Artikelentwürfe über die Verantwortlichkeit von
Staaten für völkerrechtswidriges Handeln und die Artikelentwürfe über
die Veranwortlichkeit von internationalen Organisationen ab.
Riassunto – La responsabilità dell‘Olanda e delle Nazioni Unite di fronte alle Corti olandesi per gli episodi di Srebrenica
Il presente articolo esamina i due recenti casi dibattuti di fronte alla
Corte Distrettuale dell’Aja e alla Corte d’Appello dell’Aja, tra l’Olanda
(come parte resistente) ed i sopravvissuti e/o le vittime del genocidio
di Srebrenica (ovvero Mustafic, Nuhanovic e la fondazione “Madri
di Srebrenica”). I casi in questione si occupano della responsabilità
dell’Olanda e delle Nazioni Unite per la condotta del Dutchbat (Dutch
Batallion) durante la caduta della città bosniaca. Il Ducthbat era un’unità
facente parte della Forza di Protezione delle Nazioni Unite (UNPROFOR)
– una forza di peacepeeking attiva nella ex-Jugoslavia durante la guerra
civile degli anni ‘90. Tali decisioni rivestono un’importanza particolare
dal momento che hanno come oggetto la questione dell’immunità
delle Nazioni Unite dalla giurisdizione nazionale e il principio della
(doppia) attribuzione. Mentre la prima questione non è stata messa
in discussione dai giudici olandesi, il secondo principio ha trovato
diversa applicazione tra le due corti. La Corte Distrettuale ha scartato la
possibilità di una doppia attribuzione, imputando la condotta unicamente
alle Nazioni Unite. Al contrario, la Corte d’Appello dell’Aja ha rigettato
questo ragionamento affermando invece l’applicabilità della doppia
attribuzione così come la responsabilità del governo olandese per la
morte dei familiari delle parti coinvolte. Entrambe le corti hanno fatto
largo uso dei lavori della Commissione per il diritto internazionale,
facendo spesso riferimento alla bozza di Articoli sulla responsabilità
statale per atti internazionalmente illeciti e alla bozza di Articoli sulla
responsabilità delle organizzazioni internazionali.
Resumen – Holanda y la responsabilidad civil de las Naciones Unidas por Srebrenica ante la justicia holandesa
La presente nota tiene por objeto examinar sumariamente dos
procedimientos judiciales seguidos ante el correspondiente tribunal
de distrito y el tribunal de apelaciones de Holanda, con sede ambos en
La Haya, entre Holanda (como parte demandada) y los supervivientes
o herederos de las víctimas del genocidio de Srebrenica (por ejemplo
Mustafić, Nuhanović y una fundación denominada “Madres de
Srebrenica”). Ambos procedimientos versaron sobre la responsabilidad
civil de Holanda y de las Naciones Unidas por la conducta del personal
integrante del batallón holandés (“Dutchbat”) durante el asedio a
esa ciudad bosnia. “Dutchbat” era parte integrante de la Fuerza de
Protección de las Naciones Unidas (“UNPROFOR”) – una fuerza para
el mantenimiento de la paz desplegada en la antigua Yugoslavia durante
la guerra civil de los 90. Las resoluciones ahora examinadas mediante
esta nota se centran en la inmunidad de las Naciones Unidas frente
a las jurisdicciones nacionales y el principio de la doble atribución.
Mientras que aquella no era cuestionada por los jueces holandeses, sin
embargo esta (la doble atribución) fue abordada de manera diferente
por los citados tribunales. El tribunal de distrito descartó la posibilidad
de la doble atribución y atribuyó la responsabilidad exclusiva por la
conducta del contingente “Dutchbat” a las Naciones Unidas. Por el
contrario, el tribunal de apelaciones rechazó esta argumentación y en
su lugar afirmó el principio de la doble atribución y, por consiguiente,
la responsabilidad concurrente del Gobierno holandés (junto con la
de las NN. UU.) por la muerte de los familiares de los demandantes.
Ambos tribunales hicieron uso copioso de las normas contenidas tanto
en los Artículos de la Comisión de Derecho Internacional en materia
de responsabilidad de los Estados por hechos internacionalmente
ilícitos como en el Proyecto de Artículos redactado bajo los auspicios
de dicha comisión en materia de responsabilidad de las Organizaciones
Internacionales.
|
